ตำลึง พืชที่ผูกพันกับเรามาตลอด ตั้งแต่ต้นเดือนที่เอามาทำต้มจืดตำลึงใส่หมูสับ จนถึงปลายเดือนที่บางคนต้องอาศัยใบตำลึงริมรั้วต้มกับบะหมี่กึ่งสำเร็จรูปเพื่อยังชีพ
ตำลึง (Ivy Gourd)
- เป็นไม้เถา อยู่ได้หลายปี เถาสีเขียวตามข้อมีมือเกาะ
- ใบมีรูปร่าง 5 เหลี่ยม เนื้อใบเรียบ ใบอ่อนเป็นมันเงา
- ดอกสีขาว ข้างในมีเกสรสีเหลืองอ่อน
- ผลคล้ายลูกแตงกวา แต่ขนาดเล็กกว่า ผลดิบสีเขียว และมีลายขาว เมื่อลูกสุกเต็มที่สีแดงสด
- มักขึ้นเองจากเมล็ดที่นกกินแล้วถ่ายมูลไว้
ประโยชน์ของใบตำลึง
- ยอดและใบอ่อนตำลึง(ตัวเมีย) นำมาลวกจิ้มน้ำพริก ผัดน้ำมัน ใส่ในแกงจืด ใส่ก๋วยเตี๋ยว ชุบแป้งทอด ฯลฯ
- ตำลึง 100 กรัม ให้สารอาหารที่มีประโยชน์หลายชนิด เช่น โปรตีน 3.3 กรัม แคลเซียม 126 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 30 มิลลิกรัม ธาตุเหล็ก 4.6 มิลลิกรัม เส้นใยอาหาร 1 กรัม วิตามินA 18608 หน่วยสากล และให้ เบต้าแคโรทีนสูงถึง 699.88 ไมโครกรัม (มากกว่าฟักทองซึ่งมีเบต้าแคโรทีน 225 ไมโครกรัม/100 กรัม เสียอีก)
- เบต้าแคโรทีน จำนวนมากในใบตำลึง จะช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นมะเร็ง และโรคหัวใจขาดเลือดได้
- วิตามินA ในใบตำลึงช่วยบำรุงสายตา
- เส้นใยอาหารทจะช่วยเรื่องการขับถ่าย
- แคลเซียม ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟัน
- ธาตุเหล็ก ช่วยบำรุงโลหิต
- ใช้ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ตัวร้อน ดับพิษฝี แก้ปวดแสบปวดร้อน แก้คัน
- ลดอาการคัน เนื่องจากแมลงกัดต่อย เช่น มดคันไฟ ตัวบุัง รวมทั้งพืชมีพิษ เช่น ตำแย โดย นำใบตำลึงสดมาตำให้ละเอียดแล้วผสมน้ำ คั้นเอาน้ำมาทาบริเวณที่เป็น
จริงหรือที่ตำลึงมีสองแบบ?
1. ตำลึงตัวเมีย และ ตำลึงตัวผู้
- เป็นพืชใน วงศ์เดียวกัน คือ Cucurbitaceae (วงศ์เดียวกับแตงกวา) แต่ ต่างสกุล กัน ครับ
2. ตำลึงตัวเมีย
- ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Coccinia grandis (L.) J.Voigt
- เป็น ตำลึงที่เราพบเห็นได้ทั่วไป และ มีขายตามตลาด ครับ
- มีเนื้อใบเต็มเป็นรูปสามเหลี่ยม หรือห้าเหลี่ยม และไม่เป็นแฉกมากนัก
- มีดอกแยกเพศอยู่ต่างต้น จึงอาจพบตำลึงตัวเมียต้นเพศผู้ และตำลึงตัวเมียต้นเพศเมีย ซึ่งมีลักษณะเหมือนกันครับ
3. ตำลึงตัวผู้
- ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Solena amplexicaulis (Lam.) Gandhi
- ใบมีลักษณะแตกต่างจากตำลึงตัวเมีย โดยจะเว้าด้านข้าง เห็นเป็นแฉกชัดเจน และมักจะมีก้านใบสั้นมาก ต่างจากตำลึงตัวเมียที่มีก้านใบยาว 1-2 ซม.
- หัวของตำลึงตัวผู้ใช้เป็นยาระบาย
- ว่ากันว่า ถ้ากินใบตำลึงตัวผู้แล้วจะถ่ายท้อง แต่ก็ยังไม่มีข้อมูลยืนยันอย่างชัดเจนว่า ใบของตำลึงตัวผู้เป็นยาระบายด้วยแต่อย่างใดครับ แต่เพื่อความสบายใจบางคนเวลาซื้อใบตำลึงมาถึงบ้าน ตอนเด็ดใบล้าง ก็มักจะคัดตำลึงตัวผู้ที่อาจปะปนมาออกครับ
ส่งท้าย
- ผมเป็นคนหนึ่งที่เคยรำคาญ เวลาเห็นตำลึง พันเกี่ยวต้นไม้ต่างๆ ในบ้าน เลยจัดการถอนทิ้งเรื่อยๆ
- ตอนถอนทิ้ง เห็นใบอ่อนๆ ยอดอวบๆ เลยเก็บมาใส่ไข่เจียว ก็อร่อยดี แถมมีประโยชน์ด้วย
- ตอนนี้เลยจัดการให้เขาอยู่เป็นที่เป็นทาง เอาไว้เก็บกินได้ทุกเมื่อครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น